Çağdaş Yanılgı: LGBTİ+ -4

      Bu yazımızda eşcinselliğe sebep olan “Cinsel Kimlik Gelişimi”ni etkileyen faktörleri incele­yeceğiz. Bildiğiniz gibi kişiliğimizin oluşmaya başladığı ve hayatımızda büyük etkiler mey­dana getiren dönem çocukluk dönemidir. Aynı şekilde bir insanın cinsel kimliği de bu dönem­de oluşmakta ve bu dönemde yaşanan yanlış eğitim gibi etkenlerin sonucu cinsel kimlik bo­zukluğu meydana gelmektedir. Aslında cinsel kimlik bozukluğuna sebep olan birçok faktör vardır, bunların başında; biyolojik, genetik, ai­lesel, sosyal ve kültürel etkenler gelmektedir. Cinsel kimlik bozukluğunun oluştuğu tek dö­nem çocukluk dönemi değildir. Genel itibari ile sıklıkla ergenlikten önceki dönemde daha çok ortaya çıkmaktadır.¹

      Cinsel kimlik bozukluğu da kendi cinsiye­tinde inatçı ve şiddetli bir rahatsızlık ve karşı cinsten olmaya özlem duyma (ya da karşı cins­ten olduğuna ısrar etme) ile karakterize bir bo­zukluktur. Cinsel kimlik bozukluğunu cinsiyet rolü davranışına yineleyici biçimde uymama durumu ile karakterize “Cinsiyet Rol Davranışı” sorunları ile karıştırmamak gerekir; çünkü cin­sel kimlik bozukluğu tanısı için normal erkeklik ya da kadınlık özelliklerinde çok fazla sapma olması gerekir. Cinsel kimlik bozukluğu içinde­ki bir çocuk, karşı cinsiyetten olma istediğini /ısrarını yineleyici bir biçimde dile getirir. İnatçı bir biçimde cinsiyetin giysilerini ve etkinlikleri ile aşırı uğraşma ve kendi cinsiyetini reddetme durumu vardır. Çocuk kendi cinsiyetinden çok mutsuz olduğunu ve kendisini karşı cinsiyet­tenmiş gibi hissettiğini söyler.² Bu durum erkek çocuklarda oranla kız çocuklarında daha çok görülmektedir.³

      Cinsel Kimlik Gelişimini Etkileyen Faktörler

      Cinsel kimlik gelişimini etkileyen faktör­lerden önce, kısaca cinsel kimlik gelişiminden bahsetmek istiyorum. Cinsel kimlik gelişimi­nin üç bileşeni vardır cinsel kimlik (Gender identity) öznel bir özdeşim duygusu olup bireyin kendisini kız ya da erkek cinsiyetine ait his­setmesidir. Çocuğun kız ya da erkek olduğunu fark edebilmesi, kendi bedenini ve benliğini bir uyum içinde kabullenmesi ve kız ya da erkek ol­maktan huzur ve güven duygusu duyabilmesi­dir. Cinsel kimlik, bireyin görünümü ve davra­nışları ile dışa vurulur. Anne gibi ya da baba gibi olması, kız çocuk ya da erkek çocuk olma gibi.⁴

      Cinsiyet rol davranışı (Gender role behavior) ise kültürel tanım ve beklentiler ile şekillenen cinsiyet davranışlarıdır. Kadın ve erkeği bir­birinden farklı kılan davranışsal özelliklerdir. Kadınsı ya da erkeksi olmaktır. Belli yetenekler, ilgiler, tutumlar, iş tercihleri, sosyal saldırgan­lık, cinsel davranış gibi. Önemli ölçüde çocuğun sosyalleşmesi ile belirlenir ve toplum tarafın­dan bireye yüklenir. Cinsiyete uygun davranış­lar kültürler arası ve zaman içinde değişiklik gösterir. Kültürel kimlik ile uyumludur.⁵

      Cinsel kimlik gelişimi hayatın ilk yılların­da oluşmaya başlar. Çekirdek cinsel kimliğin çocukluğun ilk iki yılında başladığı fakat cin­sel kimlik duygusunun yerleşmesinin 3-4 yaş dolayında olduğu belirtilmektedir. Bu yaştan sonra cinsel kimlikte değişim çok güç belki de olanaksızdır. Erken çalışmalar çocukların ken­di cinsiyetlerini ortalama 30 aylıkken anlama­ya başladıklarını göstermiştir. Fakat son çalış­malar bebeklerin ve çocukların cinsel kimliği ve cinsiyete özgü tanımları anlama yaşlarının daha küçük olduğunu göstermiştir.⁶

      Bir doğal gözlem çalışmasında çocukların cinsiyete özgü tanımları (örn. kız çocuk, erkek çocuk, kadın, erkek, bayan, bay, hanım, adam) ne zaman öğrendikleri ve bu durumun serbest oyunlarına yansıyıp yansımadığı araştırılmış­tır. Anne babalar çocukları 9 aylıktan itibaren günlük tutmuşlardır. Araştırmada haftalık ola­rak bu günlükler değerlendirilmiş ve çocukların videoları izlenmiştir. Sonuç olarak 17 aylıkken çocukların %25’inin ve 21 aylıkken %68’inin cinsiyete özgü tanımları kullandıkları anlaşıl­mıştır. Çocukların ortalama 19 aylıkken cinsi­yete özgü tanımları günlük konuşmalarında kullandıkları saptanmıştır. Bu cinsiyete özgü tanımları daha erken dönemde bilen ve kulla­nan çocukların daha geç kullananlara göre, cin­siyete özgü oyunları (bebek, kamyon) daha çok oynadıkları anlaşılmıştır. Bu tür temel cinsiyet bilgisinin daha sonraki cinsel gelişim için dü­zenleyici bir yapı sağladığı düşünülmektedir.⁷

      Cinsel kimlik gelişimi biyolojik, bireysel, ai­lesel ve çevresel etkenlerle şekillenen karmaşık bir bilişsel ve zihinsel gelişim sürecidir. Cin­sel kimlik gelişiminde psiko-sosyal etkenlerin önemli bir role sahip oldukları ilk olarak Her­mafrodit çocuklar sayesinde anlaşılmıştır. Çün­kü Hermafrodit çocuklar, biyolojik cinsiyetleri yerine anne babalarının belirledikleri cinsiyet­lere uygun bir cinsel kimlik geliştirebilmek­tedir. Bu veriler psikolojik cinsiyetin biyolojik cinsiyete üstün geldiğini doğrulamıştır. Demek ki psiko-sosyal faktörler cinsel kimlik gelişi­minde oldukça önemlidir. Yetiştirilme tarzı ne­deniyle genetik yapının aksine bir cinsel kimlik kazanabiliyorlar ise (ki bulgular öyle), bu du­rumda eşcinsellikte (genetik değil) psiko-sosyal etkenlerle kazanılan bir kimlik olmalıdır. Ebe­veyn çocuk ilişkisi, çocukluk çağındaki öğren­meler, ilk ilişkiler ve özdeşimler, cinsel kimliğin gelişimini önemli ölçüde etkileyen faktörlerdir. Ayrıca anne babanın cinsel tercihleri, ailenin yetiştirme tarzı, kültürel etkenler ve gelenekler de cinsel kimlik cinsel rol gelişiminde önemli rol oynar.8

      Psikanalistlere göre cinsel kimlik ebeveyn çocuk ilişkisi sırasında oluşan mesajların ço­cuklar tarafından yorumlanması sonucunda gelişen bir inançtır. Çocuk, ebeveynlerden ge­len örtük veya açık mesajları yorumlayarak karşı cinsiyetten biri olmaya karar verebilir; çünkü ancak o zaman kendini güvende hisse­debileceğini ve sevilebileceğini düşünür. Çocu­ğun cinsel kimlik gelişim sürecindeki en önem­li psiko-sosyal faktör model olma ve özdeşim kurmadır. Çocuğun bazı hallerde karşı cins ile özdeşim kurması, kendisini daha güvenli, emin ve değerli hissetmesini sağlamakta ve kaygısını azaltmaktadır.⁹

1. Dr. Zeki Bayraktar “İnter­seks-Hermafrodit ve Eşcinsel norm ve norm dışı cinsellik farklar, nedenler, öneriler” Motto Yayınları (2020)
2. Zeki BAYRAKTAR a.g.e
3. Berna Özsungur “Cinsel Kimlik Gelişimi ve Cinsel Kimlik Bozukluğunda Psiko-sosyal Değişkenler: Gözden Geçirme”
4. Berna Özsungur a.g.e
5. Berna Özsungur a.g.e
6. Berna Özsungur a.g.e
7. Berna Özsungur a.g.e
8. Zeki Bayraktar a.g.e
9. Zeki Bayraktar a.g.e