Günlük yaşantımızda farkında olarak ya da olmayarak birçok israfta bulunuyoruz. Peki, bu israfın sonuçlarını düşündük mü hiç? Soruna genel olarak baktığımızda korkunç bir tablo ortaya çıkıyor. İşte israf verileri:
İsraf Konusundaki Dünya Verileri:
Yılda 805 milyon insanın (Dünya nüfusunun % 11,3’ü, gelişmekte olan ülke nüfuslarının %13,5’i) yetersiz beslendiği, yaklaşık 10 milyon insanın ise açlıktan hayatını kaybettiği dünyamızda, yıllık 1,3 milyar ton gıdanın israf edildiği tahmin edilmektedir. Bu israfın ekonomik değeri ise 1 trilyon ABD $’na karşılık gelmektedir.
Dünya Gıda Örgütü verilerine göre israf edilen veya kayba uğrayan miktar, dünya gıda üretiminin üçte birini oluşturmaktadır. Dünyadaki gıda kaybı ve israfının dörtte birinin önlenmesiyle bile yetersiz beslenen 805 milyon insanın gıda ihtiyacı karşılanabilmektedir.
Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde kişi başı gıda israfı yıllık, 95-115 kg. Sahra Altı Afrika’sı ve Güney-Güney Doğu Asya’da ise 6-11 kg. arasındadır. Gıda kayıp ve israfının ekonomik karşılığı, gelişmiş ülkelerde 680 milyar ABD $, gelişmekte olan ülkelerde ise 310 milyar ABD $’dır.
ABD’de gıda üretimi için su kaynaklarının % 80’i, toplam arazilerin % 50’si ve enerji bütçesinin % 10’u kullanılmasına rağmen, üretilen gıdanın % 40’ı israf edilmekte veya kayba uğramaktadır. Son 40 yılda gıda israfı % 50 oranında artış göstermiştir. Her 6 Amerikalıdan 1’i gıdaya erişimde sıkıntı yaşamaktadır. İsrafın % 15 oranında azaltılması halinde, ABD’de açlıkla karşı karşıya olan 25 milyon insanın gıda ihtiyacı karşılanabilecektir.
Kanada’da tarladan sofraya kadar uzanan gıda zincirinde kayba uğrayan veya israf edilen gıda miktarının ekonomik karşılığı 27 milyar ABD $’dır. Bu değer toplam gıda üretiminin yaklaşık % 40’ına, Kanada Gayrı Safi Yurt İçi Hasılası’nın (GSYİH) ise % 2’sine denk gelmektedir. Bu değer, aynı zamanda en fakir 32 ülkenin GSYİH toplamından fazladır. Avrupa Birliği’nde her yıl 89 milyon ton gıda (kişi başı 176 kg.) israfı yapılmakta olup, bunun ekonomik karşılığı 11,4 milyar €’dur.
Bu miktarın 2025 yılına kadar % 50 oranında azaltılması hedeflenmektedir. Tüm gıda israfının % 42’si evlerde, % 39’u üretim safhasında, % 14’ü yiyecek/içecek hizmeti sektöründe (catering), % 5’i toptancı veya perakendeciler tarafından yapılmaktadır. AB Komisyonu’nun 2010 yılı bulgularına göre; AB’nin yıllık ekmek üretimi 32 milyon ton civarında olup, toplam tüketim 22,5 milyon tondur. (Kişi başı ortalama tüketim 50 kg.)
İngiltere Çevre Gıda ve Kırsal İşler Bakanlığı (DEFRA) tarafından yayımlanan 27 Temmuz 2010 tarihli rapora göre; 2008 yılında satın alınan tüm gıda ve içeceklerin % 15, ekmeğin ise % 32 oranında israf edildiği belirtilmektedir.
İngiltere Atık ve Kaynaklar Eylem Programı (WRAP) verilerine göre; yıllık unlu mamuller israfının 680.000 ton, maliyetinin ise 1,1 milyar Pound (yaklaşık 1,8 milyar ABD$) olduğu hesaplanmıştır. İngiltere’de toplam gıda ve içecek israfı ve kaybı 8,3 milyon tondur. Bu miktarın 5,3 milyon tonu önlenebilir düzeydedir.
Avusturya’da bir yılda üretilen ekmeğin % 10’u (yıllık 70 bin ton) israf edilmekte olup, bu israf 1 milyon Avusturyalının yıllık tüketimine karşılık gelmektedir. Alman Tarım Bakanlığı verilerine göre Almanya’da her yıl 11 milyon ton gıda israf edilmektedir. İsrafın % 60’ı hane halkı, % 20’si satış yerleri, % 17’si ise restoran ve kafelerde gerçekleşmektedir. Her yıl kişi başına yaklaşık 81,6 kg gıda israf edilmekte olup, bunun 53 kg. önlenebilir israftır. İtalya’da hububat ürünleri üretimi kişi başı yıllık 158 kg, fiili tüketim ise 94 kg olarak gerçekleşmektedir. Yani üretimin yaklaşık % 40’ı israf edilmekte veya kayba uğramaktadır.
Gelişmiş ülkelerde çöpe atılan gıdaların % 40'ı, aslında yenebilecek durumdadır. Gelişmiş ülkeler yılda yaklaşık 222 milyon ton yenebilir ürünü heba etmektedir. Bu miktar, neredeyse Sahra Altı Afrika ülkelerinin yıllık toplam gıda üretimine karşılık gelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde yiyeceklerin ziyan olmasının nedenleri ise daha farklıdır. Fakir ülkelerde, taşımacılık ve depolama alanındaki yetersizlikler nedeniyle hasatın % 40'ı daha tarladan tüketiciye ulaştırılırken ziyan olmaktadır. Ayrıca ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi aşamasında da kayıplar meydana gelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde yılda 150 milyon ton buğday heba olmaktadır. Bu kayıp, tüm fakir ülkelerdeki açlığı ortadan kaldırabilecek buğday miktarının altı katını oluşturmaktadır.1
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre tüketim için üretilen her 3 gıdadan biri yenilmeden israf ediliyor. Bu israfın maliyeti ise yaklaşık 750 milyar dolar. ABD’de üretilen gıdaların % 40’ı hiç yenmezken, Avrupa’da ise her yıl 100 milyon ton yemek çöpe gidiyor. Buna rağmen dünyada milyarlarca insan sefalet çekiyor. Oysa verilere göre, bütün insanlara yetecek kadar gıda var. Yine FAO verilerine göre tarlada ekilen ürünlerin % 28’si çöpe gidiyor. İsraf edilen söz konusu gıdaların % 39’unu meyve ve sebzeler oluşturuyor. Hindistan gibi ülkelerde hava sıcaklığından dolayı meyve ve sebzeler uzun süre taze tutulamadığı için ise satılmadan atılıyor.2
Türkiye'de ise günlük neredeyse 6 milyon ekmek israf ediliyor
Araştırmalara göre Türkiye'de günlük neredeyse 6 milyon ekmeğin israf edildiğini, bunun yıllık 1,5 milyar lira ekonomik kayıp anlamına geldiğini açıklayan eski Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker; "Toplumda duyarlılık yaratarak ekmek israfını önlemek her bireyin aynı zamanda insanlık görevidir. İsraf edilen her dilim ekmekte dünyadaki aç insanların hakkının bulunduğu da unutulmamalıdır" ifadelerini kullandı.3
Sonuç olarak baktığımızda; dünya üzerindeki israf, önü alınmaz derecede artmış ve insanlardaki duyarsızlıkta bunu ilerletmiştir. Dinimizde ise israf kötü görülmüş ve haram kılınmıştır. Kur’an-ı Kerim’de; “Yiyiniz, içiniz fakat israf etmeyiniz; çünkü Allah israf edenleri sevmez”4 buyrulmaktadır. Peygamber Efendimiz de bir hadisi şerifte; “Akan bir nehrin kenarında olsanız dahi israf etmeyiniz”5 buyurarak önemini vurgulamıştır.
Müslüman, Rabbimizin bize emrettiği bu hususlara dikkat etmeli ve Allah’ın gazabını celbedecek bir yaşantıdan beri olmalıdır. Çünkü birilerinin tokluğu ve fazla harcamaları diğerlerinin açlığı ve ölümü ile sonuçlanmaktadır. Rabbim israftan kaçınanlardan olmamızı nasip eylesin.
1. http://www.ekmekisrafetme.com/Pages/GenelBilgiler/DunyadaIsraf.aspx
2. http://www.yeniasya.com.tr/ekonomi/korkutan-israf-bilancosu_177734
3. http://www.dunya.com/toplum/toplumsal-haber/yilda-1-3-milyar-ton-israf-206871h.htm
4. Araf,31
5. Ahmed b. Hanbel, müsned
