76 yıldır Filistin’de yaşanan insanlık dramı ile birlikte Gazze ve Filistin tarihi açısından önem arz eden kütüphanelerin, eğitim kurumlarının ve içerisinde eğitim yapılan camii ve binaların işgalci rejim tarafından hedef alındığı, birçok uluslararası kurum tarafından tescillenmiştir. Eğitim alanındaki zulüm de soykırımın fark edilmeyen bir boyutu olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşgalci İsrail, Filistinli Müslümanların kendi topraklarında hayata tutunmalarını sağlayan her türlü etkinliği, faaliyeti doğrudan hedef alıp Müslümanlar için ölümü yaşamdan daha makul kılmaya çalışmakta ve her türlü terör eylemini kurumsal bir biçimde uygulamaya devam etmektedir.
Nekbe gününden bu yana değişmeyen ve bilinçleri daima taze tutan bir direniş olarak Filistin’de dini ve beşerî eğitim çalışmaları durmaksızın devam etmektedir. Tüm dünyayı kendine hayran bırakan Filistin halkı ve mücahitlerin süregelen bir işgale ve mevcut savaşa rağmen eğitimleri, hayatlarında önemli bir yeri kaplamaktadır. Filistinli Müslümanlar için eğitim, adeta işgale karşı bir zihin cephesi olarak görülmektedir. Nitekim Yahya Sinvar’ın 2024’te Türkçeye çevrilen ve gerçek hayat hikayelerinin kaleme alındığı Diken ve Karanfil kitabında bir karakterin: “Eğitime, öğrenmeye önem veren bir halkın karşısında işgalin durabilmesi, o kadar kolay değildi” sözleri Filistin halkının eğitimlerinden aldığı bilinç düzeyini ve kalitesini bizlere bir nebze yansıtmaktadır. Eğitim kalitesinin hayatlardaki etkisinin teknoloji düzeyi ve evrensel eğitim araç gereçlerinin varlığından bağımsız olduğunu gösteren bir halk… Gazze halkı hakikaten kuralların ötesinde bir hayat sürüyor.
Gazze’nin eğitimli bir halk olması, işgalci rejimin gayri meşru hedeflerini baltalayan unsurlar arasında yer aldığı kaçınılmaz bir gerçektir. İşgalci rejimin hedef aldığı 395’i aşkın sayıda eğitim kurumu (üniversite, enstitü, lise, eğitim faaliyetleri için kullanılan camiiler) yıkıldı. Aynı şekilde Gazze’de okul çağındaki 11.500’den fazla çocuk İsrail saldırılarında şehit edildi. Gerek 7 Ekim 2023 öncesi gerek 7 Ekim süreciyle birlikte işgalci İsrail, Filistin’de özellikle eğitim kurumlarını, eğitimcileri ve eğitilenleri de hedef alarak saldırılar düzenlemeye devam etmektedir. Gazze’nin âlimleri, Gazze’nin liderleri ve Gazze’nin mühendisleri, aydınları İsrail’in hedeflerine ulaşmasını yavaşlatan, zorlaştıran bir güç olmaktadır. İsrail askeri Yishai Shalev Gazze’nin en önemli üniversitelerinden olan El-Ezher Üniversitesine tanklarla girip harap ettikten sonra üniversitenin meydanında yayınladığı bir videoda: “Gazze’de neden eğitimin olmadığını soranlar oluyor, onları bombaladık, üniversitelerin üzerine füzeler düştü. Bu şekilde asla mühendis olamayacaksınız” şeklinde konuşmuştu.
Gazzeli eğitimciler: “Bizim için eğitim en soft silahtır. İsrail eğitim düzeyi bu kadar yüksek bir toplumu cahilleştirmek hedefiyle soykırım yaparken, her şartta ve koşulda eğitime devam etmenin yolunu bulmalıyız” şeklinde şikâyet etmek ve durmak bir yana, yol alma anlayışıyla hareket ediyorlar. Nitekim öyle de oluyor. Geçtiğimiz günlerde Kur’an-ı Kerim ve hafızlık eğitimi alan öğrenciler savaş süreci içerisinde hafızlıklarını tamamladılar. Refah Çadır Kentinde gönüllü Kur’an öğreten eğitimciler: “Camilerimiz bombalansa da Kur’an’ı öğretmeye devam edeceğiz” diyerek adeta meydan okuyorlar. Filistinli bir çocuk ise aylardır okula gitmediklerini ve zamanını Kur’an-ı Kerim’i ezberleyerek doldurmaya çalıştığını dile getirerek: “Kur’an’ın son cüzünün tamamını ezberledim, yarın da 29. cüzü ezberlemeye başlayacağım. İnşallah en kısa zamanda Kur’an’ın tamamını ezberlemeyi bitiririm. Kur’an’a bağlı kalmak yaşadığımız acıdan kurtulmanın bir yolu” diyordu.1 Eğitimin mekânsal sınırları zorlanarak, kışın içerisinde ısınılamayan ve yazın serinlenemeyen çadırlarda yaşam mücadelesi vermenin ötesinde eğitim faaliyetleri de devam etmektedir. Bu süreçte İslami eğitimin yanı sıra pozitif ve sosyal bilimlere de devam edildiğine şahitlik ettik. Gazzeli doktora öğrencisi Enes El Kanua, Gazze’de işgalci İsrail bombardımanına, evinin yıkılmasına ve süregelen eğitim imhasına rağmen doktora tezini çevrimiçi olarak başarıyla savundu.2
Filistin’in etkin bir aktörü ve Gazze’nin hakiki hamisi olan Hamas özelinde bahsedecek olursak özellikle Gazze şeridinde halkın eğitimi konusunda da öncül bir rol oynamaktadır. Hamas’ın kurulma nedeninin ve kısaca yapısının anlatıldığı 36 maddelik misakta; İslam’ın kadına bakışından genç neslin eğitimine, bağımsızlık mücadelesinden sanatın rolüne kadar çok yönlü bir tanımlama yapılmaktadır. Hamas’ın genel olarak hedeflerinin arasında; İslam ahlakını ve davasını toplumda yaymak, eğitim, irşat ve tebliğ faaliyetleri ile halkın bilinçlenmesini sağlamak, Filistin konusunda gerek içeride gerek dışarıda farkındalık kazandırmak, cihadı ve silahlı direnişi korumak, uluslararası sahada Filistin’i ve Filistinlilerin haklarını gündeme getirmek de yer almaktadır.3 Nitekim bu sivil, siyasi ve askeri kanatlarında devam eden eğitimlerindendir. Örneğin Hamas’ın silahlı kanadı İzzettin el Kassam Tugayları, yalnızca askeri olarak eğitilmemekte öncesinde hafızlık eğitimi, İslami ilimler ve pozitif ve sosyal bilimlerde eğitim almakta, kimisi de uzmanlaşmaktadır.4
1973’te Şeyh Ahmed Yasin ve Abdülaziz Rantisi’nin öncülüğünde Gazze İslam Merkezinin açılması, hareketin toplumsal tabana yayılmasında önemli bir başlangıç olmuştu. Merkez bir cami olarak kurulmasına karşın, bünyesinde bir sağlık kliniği, spor salonu ve kadın çalışmaları merkezi bulunmaktaydı. İslam Merkezi, ayrıca zekât ve diğer yardımların toplanmasını ve dağıtımını üstlenmişti. Merkez bünyesinde yoğun bir dini eğitimin yanı sıra Filistinli mülteciler için yeni hastaneler, anaokulları, ilköğretim okulları ve yardım kuruluşları bulunmaktaydı. Bu şekilde Hamas, bir yandan eğitim faaliyetlerine devam etmiş bir yandan da yönetim mekanizmalarını, yönetim biçimini ve vizyonunu geliştirmeye devam etmiştir.
İmkânsızlığın içinde imkân bulmak,
İmkânsızlıkları imanla aşmak,
Ömrünü, malını, ehlini ve canını Allah’a sunmak
Şartların olumsuzluğuna aldırmadan görevine kilitlenmek
Tarihin kendisine yüklediği misyonu anlamak ve bundan kaçmamak
Gözlerini işgale açıp, şehadetle kapatmak, yani Filistin Halkı…
1. Diyanet Haber, https://www.diyanethaber.com.tr/isgalcilerin-okullarini-yiktigi-filistinli-ogrenciler-cadirda-egitimlerini-surduruyor (erişim tarihi: 02.09.2024)
2. Anadolu Ajans, https://www.aa.com.tr/tr/israil-filistin-catismasi/filistinli-ogrenci-israilin-saldirilarinda-yikilan-evinde-doktora-tezini-savundu/3273655 (erişim tarihi: 02.09.2024)
3. Dina Alborno, “Filistin Sorunu, Hamas ve Mücadelesi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2021, s.35
4. Detaylar İçin Hamas’ın Kuruluşunda Yayınladığı İlk Misak’a Bakılabilir.
