Yönetici, istişare ile kararları alacak, yine ekibi ile işbirliği içerisinde alınan kararları uygulamaya koyacaktır. Aile yuvasının yönetimi de böyledir. Ailede herkes görüşlerini rahatlıkla beyan edebilmeli, hatta yeri geldiğinde çocukların bile görüşü alınmalıdır.
İstişare; “danışmak, görüşmek, akıl birliği yapmak, farklı görüşlerden faydalanmak” demektir. Dünya ve ahiret saadetinin rehberi, sevgili Peygamberimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir hadis-i şerifinde şöyle buyuruyor; “Yöneticileriniz hayırlılarınızdan, zenginleriniz cömertlerinizden olur ve işleriniz de aranızda istişare ile yürürse yerin üstü sizin için yerin altından daha hayırlıdır.”1
Bu hadis-i şerifte Peygamberimiz, bir toplumun saadeti için en önemli hususları bildirirken “işleriniz aranızda istişare ile yürümelidir” diye tavsiye ediyor. Ne yazık ki Peygamberin bu sünnetinden uzaklaştığımız ölçüde, ailelerden cemaatlere kadar bütün toplum düzeninin ve huzurunun bozulduğunu görüyoruz.
Kur’an-ı Kerim’de aile reislerine; “Ehlinizi ateşten koruyun” emri verilmiştir. Peygamberimiz; “Hepiniz çobansınız, emriniz altındakilerden sorumlusunuz” buyurmuştur. Peki, aile reisleri hane halkına karşı sorumluluğunu ne kadar yerine getiriyor?
Çoğu zaman aileyi kadın ve çocukları ilgilendiren bir mesele olarak görüyor ve çok büyük hata yapıyoruz. Aile gelecek nesillerimizin yetiştiği bir tarladır. Nesiller, ailede gördüğü ahlâkla yetişir. Bu sebeple siyasî ve sosyal sorunların temeli de ailede yapılan hatalarla atılır.
Ailede, kesin hatlarıyla birbirinden ayrılmamış olsa da kadın ve erkeğin rolleri bellidir. Kadın eş ve anne, erkek ise eş ve babadır. Kur’an ailenin yönetimini prensip olarak erkeğe vermiştir. “Erkekler, kadınlar üzerine yetkindirler…”2 Bu yetkinin kocaya verilmesi, aslında kocaya ağır bir sorumluluğun yüklenmesidir. Yönetici olmak, tek başına üstünlük sebebi değildir.
Ailede erkeğin yetkin olması, aile yönetiminde kadının asla söz sahibi olmayacağı anlamına gelmez. Çünkü yönetim bir sanattır ve bu sanatın icrası, karı kocanın gerçekleştireceği ekip çalışması ile olacaktır. Devlet yönetiminde bile bir yönetici vardır, ama bu bütün kararları o yöneticinin tek başına alması ve uygulaması anlamına gelmez. Yönetici, istişare ile kararları alacak, yine ekibi ile işbirliği içerisinde alınan kararları uygulamaya koyacaktır. Aile yuvasının yönetimi de böyledir. Ailede herkes görüşlerini rahatlıkla beyan edebilmeli, hatta yeri geldiğinde çocukların bile görüşü alınmalıdır. Sözgelimi kız olsun erkek olsun çocukların evliliğinde, onların görüşüne başvurulup onaylarının alınması dinin emridir. İstişare konusunda Kur’an’ın emri açıktır; “Onların işleri aralarında danışma iledir.”3 “Onlara mağfiret dile, iş hakkında onlara danış, fakat karar verdin mi Allah’a güven, doğrusu Allah güvenenleri sever.”4
Ailede anne ve eş olmak da ayrı bir öneme sahiptir. Kültürümüzde “yuvayı dişi kuş yapar” sözü boşuna söylenmemiştir. Bu söz, yalnızca kadının aile bütçesinde iktisatlı olması anlamında değildir. Gerçekten de her konuda kadın, akıl ve dirayeti ile ailede etkin görevleri yerine getirebilir. Bunun içindir ki ‘her başarılı erkeğin ardında, mutlaka bir kadın vardır’ denilmiştir.
Peygamberimiz, yalnızca aile içi işlerinde değil, aile haricindeki işlerinde bile hanımlarıyla istişare etmiştir. Hudeybiye Barış Anlaşması’nın imzalanmasının ardından ashabın, Hz Peygamber’in emrini ağırdan almaları konusunda Peygamberimiz mübarek eşi Ümmü Seleme ile istişare ederek, onun görüşü doğrultusunda hareket etmişti. Böylece sorun tatlıya bağlanmıştı.
İstişarede kararlar verilirken, dinin ölçülerine uygun olmasına dikkat edilir. Yani bir istişare meclisinde, dinin temel ölçülerine aykırı olan bir teklif, sahibi kim olursa olsun reddedilmeye mahkûmdur. Zira dinin temel ilkeleriyle bağdaşmayan görüşlere saygı duyulmaz, onlar istişare konusu bile yapılmaz.
- İbnu Kesir, en-Nihaye Fi’l-Fiten 1, 24
- Nisâ Suresi, 34
- Şurâ Suresi, 38
- Âlî İmranSuresi,159
Hatice Kübra Ergin - H. Esra Küçükaşçı - Ali Akpınar
