YAZAR: KURTULUŞ YAHŞİ
Büyük Osmanlı Hükümdarı Kanûnî Sultan Süleyman’a “Kanunî” lakabının hak ve adalet konusundaki titizliği dolayısıyla verildiği mâlumdur.
Bu büyük hükümdarın ölümüne bağlı olarak yerine getirilmesini istediği bir vasiyeti vardı. Bu vasiyet, içinde ne olduğunu kendisinden başka kimsenin bilmediği 25 cm2 büyüklüğünde küçük bir sandığın, ölümü halinde mezarda yanına konmasıydı.
Hayatı seferlerde geçen, seferdeyken ölen Kanûnî’nin, İstanbul’a getirilince derhal defin işlemlerine başlandı ve bu vasiyeti hatırlandı. Sandık meydana çıkarıldı ve hazır tutuldu. Büyük hükümdarın cenaze töreninde şüphesiz sadrazamından şeyhülislamına bütün devletliler mevcuttu. Dönemin en büyük din bilgini ve şeyhülislamı Ebussuud Efendi’ye görüşünü bildirmesi için Kanûnî’nin bir vasiyeti bulunduğu söylendi. Ebussuud Efendi: “Zinhar böyle bir vasiyeti yerine getirmeyesiz, dini mübine (İslâm’a) uymaz” dedi. Konunun en büyük otoritesi olan Ebussuud Efendi bir şey söylüyorsa orada durmak gerekirdi. Nihayet üzerinde diğer görüşler de alındıktan sonra vasiyetin yerine getirilmemesi kararlaştırıldı. Küçük sandık mezara konulmadı ama içinde ne vardı? Dünyanın en büyük hükümdarının mezarına konmasını istediği şey neydi? Herkesi bunun merakı sarmıştı. Bu vasiyet yerine getirilmediğine göre sandık açılmalıydı nitekim öyle yapıldı. Kutu ehil bir el tarafından açıldı Bir de ne görülsün!.. İçi Kanûnî’nin yapacağı işlerin, vereceği kararların dine uygun olup olmadığı hakkında şeyhülislama sorduğu sorulara aldığı cevaplar demek olan “fetva”larla dolu idi. Kanuni, Allah’ın huzuruna yüzü ak çıkmak için O’nun rızasına aykırı bir iş yapmadığını belgelemek istiyordu. Devrin en büyük bilgini Ebussuud Efendi bu olay karşısında: “Hey büyük sultan, sen Allah katında kendini temize çıkardın, mes’uliyeti bize yıktın, biz nasıl bunun altından kalkacağız bakalım?” demekten kendini alamamıştı…
